PEYĞƏMBƏR VƏ İMAMLARIN TƏKVİNİ VİLAYƏTLƏRİ - II hissə
SUAL: Səmavi kitabı bilən şəxs kim idi?
CAVAB: Məşhur nəzərə görə, bu şəxs Süleyman peyğəmbərin vəziri Asəf ibn Bərxiya olmuşdur. Deyilənlərə görə, o, Süleyman peyğəmbərin bacısı oğlu imiş.
Əyyaşinin təfsir kitabında qeyd olunan rəvayətdə deyilir: “Yəhya ibn Əksəm imam Əli ibn Məhəmməd ibn Nəqidən (ə) Asəf ibn Bərxiyanın kim olduğunu soruşduqda, o həzrət buyurdu: “Süleymanın (ə) canişini idi və nübüvvət məqamına çatmışdı.” Həzrət Süleyman (ə) bu işlə onun məqam və mövqeyini hamıya bildirmək istəyirdi. Halbuki özü bu işi görməyə hamıdan çox qadir idi.
Bəziləri ehtimal vermişlər ki, o, Süleyman peyğəmbərin özü olmuşdur. Bu isə ayənin zahiri mənasına tam ziddir.
Bəziləri də onun Bəni-İsraildən olduğunu bildirirlər. Məlumdur ki, bu təfsirin Asəf ibn Bərxiya ilə heç bir ziddiyyəti yoxdur. Çünki Asəf ibn Bərxiya da zahirən, Bəni-İsraildən imiş. Ümumiyyətlə, burada övliyalardan birinin kitabdan bir qədər bilik vasitəsilə Səba padşahının taxtını bir göz qırpımında ərəb ölkələrinin cənubundan şimalına gətirməsindən söhbət gedir. Bu səciyyə digər ilahi övliyalar, peyğəmbərlər və məsum imamlara da aiddir. Xüsusilə, bəzi rəvayətlərdə imam Baqirin (ə) buyuruğu bunu təsdiq edir: “İsmi-əzəm (Allahın böyük adı) yetmiş üç hərfdən ibarətdir. Asəf ibn Bərxiya onun yalnız bir hərfini bilirdi və onu dilə gətirərkən yer və Bilqeysin taxtı onun müqabilində diz çökdü... Və bu iş bir göz qırpımından da tez baş verdi. Biz isə onların yetmiş ikisini bilirik. Qalan bir hərf isə yalnız Allah-taalanın qeyb elminə aiddir. Hər bir qüvvət və qüdrət yalnız Onun izni və əmrilədir!” [1]Bu məzmunda başqa rəvayətlər də imam Baqir (ə) və imam Sadiq (ə), eləcə də digər imamlardan nəql olunmuşdur. Beləliklə, ötən ayələrdən məlum olur ki, Qurani-Kərim baxımından təkvini vilayətin bəndələrə verilməsində heç bir şübhə yoxdur.
HƏDİSLƏRDƏ “TƏKVİNİ VİLAYƏT”
Bir çox rəvayətlərdə təkvini vilayətdən qaynaqlanan bir sıra möcüzələrlə rastlaşırıq. Onlar müxtəlif növlərə bölünür; bunlar bəzən Peyğəmbər (s), yaxud məsum imamın sırf duası, bəzən camaatın onlardan tələbi, bəzən Allahın öz əmri, bəzən də onların öz feli ilə baş vermişdir. Bu onların mənəvi və ilahi məqamlarına arxalanaraq Allahın iznilə xariqüladə işlər görməsini, onların “təkvini vilayət”ə malik olduqlarını göstərir. Belə hallar çoxdur və biz burada onların bir neçəsini xatırlamaqla kifayətlənirik:
1. İmam Əli (ə) “Nəhcül-bəlağə”nin “Qasiə” xütbəsində diqqəti cəlb edən bir möcüzəyə işarə edərək buyurur: “Mən Peyğəmbərin (s) yanında idim. Bu zaman Qüreyş tayfasının böyükləri onun yanına gəlib dedilər: “Ya Mühəmməd! Sən çox böyük bir iddia edirsən. Halbuki əsil-nəsəbin, ata-babaların belə bir iddia etməmişlər. Biz səndən bir möcüzə istəyirik! Əgər razı olub, möcüzə göstərə bilsən, peyğəmbərsən, yox, əgər göstərə bilməsən, sənin yalançı və sehrbaz olduğun bizə aydın olacaq!”
Peyğəmbər (s) “İstəyiniz nədir?” deyə soruşduqda, onlar dedilər: “Bu ağacı çağır, kökündən çıxıb irəli gəlsin və qarşında dursun!”
O həzrət buyurdu: “Allah-taala hər bir şeyə qadirdir. Əgər bu işi görsəm, mənə iman gətirib, haqq olduğuma şahid duracaqsınızmı?
Dedilər: “Bəli!”
Həzrət buyurdu: “İndi istədiyinizi edəcəyəm. Lakin bilirəm ki, siz xeyir və yaxşılığa doğru qayıtmayacaqsınız. Sizin aranızda “Bədr” quyusuna atılan, eləcə də “Əhzab” ordusuna qoşulanlar vardır!” Sonra o həzrət ağacı belə səslədi: “Ey ağac! Əgər Allaha və qiyamət gününə iman gətirib, mənim peyğəmbər olduğumu bilirsənsə, kökündən ayrılıb yanıma gəl və Allahın əmrilə mənim qarşımda dur!”
Onu haqq olaraq peyğəmbər göndərən Allaha and olsun! Ağac öz köklərilə yerdən ayrılıb irəli gəldi. O səmada qanadlarını çırpan quş kimi səs salırdı. Ağac Allahın Rəsulunun (s) qarşısında dayandı və budaqlarından bir neçəsi quş lələkləri kimi yerə töküldü. Bir neçə uca budağını Peyğəmbərin (s), bir neçəsini də mənim çiynimə sarı əydi. Mən o həzrətin sağ tərəfində durmuşdum.
Qüreyş böyükləri bu vəziyyəti müşahidə etdikdə, qürur və təkəbbürlə dedilər: “Ağaca əmr et ki, yarısı irəli getsin, yarısı öz yerində qalsın.” Peyğəmbər (s) əmr verdi. Ağacın yarısı dəhşətli səslə Peyğəmbərə (s) o qədər yaxınlaşdı ki, həzrətə toxundu!
Onlar yenə küfr edib dedilər: “Göstəriş ver ki, ağacın bu hissəsi də qalan hissəsinə bitişib, əvvəlki vəziyyətə düşsün!” Peyğəmbərin (s) göstərişi ilə ağac əvvəlki vəziyyətə düşdü. Mən dedim: “La ilahə illəllah! (Allahdan başqa Allah yoxdur!) Ya Peyğəmbər! Mən sənə iman gətirən birinci şəxsəm və şəhadət verirəm ki, ağac Allahın əmrilə sənin peyğəmbərliyini və dəvətini təsdiq edərək istəyini yerinə yetirdi.”
Onlar yenə dedilər: “Xeyr, o yalançı sehrkardır. Qəribə bir sehr göstərdi və öz işində çox mahirdir. Sənin peyğəmbərliyini bunun kimilərindən başqa (məni deyirdilər) kim təsdiq edəcək?!” Lakin mən Allah yolunda heç bir danlaqdan qorxmayanlardan, doğru danışanlardan və sözlərində xeyirdən başqa bir şeyi düşünməyənlərdənəm! Onlar gecələri (ibadət üçün) oyaq qalar, gündüzlərə aydınlıq verər, Qurana bağlanar, Allahın və Rəsulunun sünnəsini dirildər, nə təkəbbür göstərər, nə özlərini üstün bilər, nə də fitnə-fəsad törədərlər. Qəlbləri behiştdə, bədənləri isə dünyadadır. Həmişə öz vəzifələrinə əməl edərlər!”
Xütbənin ifadələrindən açıq-aydın görünür ki, bu xariqüladə iş Peyğəmbərin (s) xarici aləmə təsiri ilə baş vermişdir. Xütbənin “ağac Allahın əmri və izni ilə hərəkətə gəldi” ifadəsində Allahın izni, qeyd olunmuş və Allah-taala Peyğəmbəri (s) belə işlərə qadir etmişdir. Burada əvvəldən axıra qədər “Allahın izni” ifadəsi işlədilmişdir. Beləliklə, “Ey ağac, kökündən ayrılıb yanıma gəl...” ifadəsi aşkar surətdə İslam peyğəmbərinin (s) “təkvini vilayət”ə və xaric aləmdə təsirə malik olduğunu göstərir.
2. Mərhum Əllamə Məclisi “Biharül-ənvar” kitabında Salman Farsidən belə nəql edir: “Peyğəmbər (s) Mədinəyə gələndə camaat onun dəvəsinin yüyənindən yapışdı. Hər kəs Həzrəti öz evinə aparmaq istəyirdi. Peyğəmbər (s) isə buyurdu: “Dəvəni azad buraxın və kimin evinin qapısında yatsa, mən onun evində qalacağam!” (Bu, ixtilaf və ayrıseçkiliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yol idi.)
Onlar dəvəni buraxdılar. Dəvə Mədinə küçələrinə daxil oldu. Nəhayət, Əbu Əyyub Ənsarinin evinin qapısında yatdı. Mədinədə Əbu Əyyub Ənsaridən yoxsulu yox idi. Camaat Peyğəmbərlə (s) birgə olmaq səadətindən məhrum olduqları üçün təəssüfləndi.
Əbu Əyyub Ənsari qışqırdı: “Anacan, qapını aç! İnsanların sərvəri, Rəbiə və Müzər qəbilələrinin ən əziz şəxsi Məhəmməd Mustəfa (s), Rəsuli-Müctəba təşrif gətirib!” Onun anası qapını açıb, çölə çıxdı. Qadının gözləri görmürdü. Dedi: “Kaş, görə biləydim, mövlam və sərvərim Peyğəmbərin (s) camalına baxaydım!” Bu vaxt Peyğəmbər (s) əlini Əbu Əyyubun anasının üzünə sürtdü və onun gözləri açıldı. Bu, Peyğəmbərin (s) göstərdiyi ilk möcüzə idi. (Mümkündür “əlini üzünə sürtdü” – ifadəsində məqsəd əl ilə işarə etmək, yaxud əlini paltar üstündən sürtmək və sair olsun.) [2]3. Həm şiə, həm də əhli-sünnənin mötəbər kitablarında nəql olunmuşdur ki, Xeybər müharibəsində bəzi sərkərdələr vasitəsilə qələbə əldə edilmədikdə Peyğəmbər (s) buyurdu: “Sabah bayrağı Allah və Rəsulunun sevdiyi bir şəxsə tapşıracağam!” Səhəri gün o həzrət Əlinin (ə) yanına getdi. Əlinin (ə) gözü bərk ağrıyırdı. Peyğəmbər (s) ağzının suyunu onun gözünə çəkdi və əli bir daha ağrı hiss etmədi. Sonra bayrağı ona tapşırdı (və “Xeybər” qalası o həzrətin əlilə fəth edildi)! [3]Bu hədisdə bildirilir ki, Peyğəmbər (s) Allahın izni və təkvini təsiri ilə Əlinin (ə) gözünə şəfa vermişdir.
4. Bir dəfə Əmirəl-möminin Əlinin (ə) dövründə Fərat çayı daşmışdı, hətta Kufə camaatı qorxuya düşmüşdü. Onlar Əlinin (ə) yanına gedib dedilər: “Qorxuruq ki, sel bizi aparsın. Fəratın suyu xeyli çoxalıb. İndiyə qədər belə olmamışdır. Bütün küçələri su tutub. Səni Allaha and veririk ki, bizim dadımıza çat!”
Əmirəlmöminin Əli (ə) atına mindi, camaat da onunla birgə hərəkətə başladı... Fərat çayına çatdıqda, çayın coşğun dalğaları hər yerə yayılırdı. Əli (ə) dayandı. Camaat o həzrətə tamaşa edirdi. O həzrət ibrani dilində nəsə dedi və Fəratın suyu bir “zira” (iki qarış) azaldı. Sonra Həzrət üzünü camaata tutub buyurdu: “Bu qədər kifayət edərmi?”
Dedilər: “Bir az da azalsın!”
İmam Əli (ə) əlindəki çubuqla suya vurdu və su tamamilə yatdı. (Camaat sevinc içərisində Fəratın ətrafından dağıldılar!)
Görəsən, Əlinin (ə) bu işi Allahın izni ilə təkvini aləmə təsir deyildimi?
5. Yenə imam Əlinin (ə) həyatında oxuyuruq: O həzrət Kufə yaxınlığından keçərkən, bir qrup yəhudi o həzrətə yaxınlaşıb dedi: “Sən imam Əli ibn Əbi Talibsənmi?”
İmam buyurdu: “Bəli!”
Dedilər: “Bizim kitablarımızda altı peyğəmbərin adı yazılmış böyük bir daşdan söz açılır və biz o daşı nə qədər axtarırıqsa, tapa bilmirik. Əgər sən imamsansa, onu bizim üçün tap!”
Həzrət buyurdu: “Mənim ardımca gəlin!” Yəhudilər Həzrətin ardınca getdilər. Onlar bir səhralığa çatdılar ki, orada çınqıl daşlı böyük bir təpə var idi. İmam buyurdu: “Ey külək, Allahın böyük adlarına xatir, çınqıl daşları böyük daşın üzərindən qaldır!” Bu zaman külək əsib, çınqıl daşları apardı və həmin böyük daş göründü. [4]Həm şiə, həm də sünnilərin tarix, təfsir və hədis kitablarında, İslamın müxtəlif mənbələrində belə misallar olduqca çoxdur. Biz isə qeyd etdiyimiz bir neçə nümunə ilə kifayətlənirik. Qeyd edilən ayə və rəvayətlərdə açıq-aşkar göstərilir ki, ilahi övliyalar, peyğəmbərlər və imamlar Allahın əmri və izni ilə təkvini aləmə təsir və nüfuz etmək imkanına malik olmuşlar. Bu qüvvə yalnız dua və Allahdan istəklə yaranmır. Təkvini təsir Allah tərəfindən verilən xüsusi qüdrətdir və biz buna “təkvini vilayət” deyirik. Əlbəttə, “təkvini vilayət”in mənəvi yardımlarla haqqı qəbul etməyə hazır olan qəlblərə təsir, mənəvi nüfuzla ləyaqətli şəxsləri hidayət və tərbiyə etmək kimi nümunələri var. Məsələn, Peyğəmbər (s), yaxud məsum imamların hüzuruna gələn şəxslər bəzən bir an içində qəribə hala düşür, yaşayışlarını tamamilə dəyişirdilər.
Belə qəribə və ani dəyişikliklər də “təkvini vilayət”in təsirlərindəndir.“Qurani-Kərimdə imamət və canişinlik” kitabından
Müəllif: Ayətullah əl-üzma Məkarim Şirazi
Tərcümə edən: Rza ŞÜKÜRLÜ
[1] “Üsuli-kafi”, (“Burhan” təfsirindənnəqlən,) 3-cücild, səh.203, hədis: 1.
[2] “Biharül-ənvar”, 19-cucild, səh.121.
[3] “Kamilut-tarix”, İbnƏsir, 2-cicild, səh.219; “Sireyi-Nəbəviyyə”, 3-cücild, səh.349 və “Biharül-ənvar”, 21-cicild, səh.298, hədis: 30.
[4] “Biharül-ənvar”, 41-cicild, səh.237.
